Op zondag 8 september organiseert Timotheus de 'Dag van transformatie, meetrillen met het kloppend hart van de aarde', een dag in het teken van de aarde, maar ook voor verandering in onszelf. In dit kader willen we geregeld een achtergrondartikel publiceren rond dit thema.
Een aantal weken geleden verscheen er een bijzonder inspirerend artikel, vonden wij, van Mischa Verheijden op de Vrt Nieuws website. Met heel veel plezier publiceren we in het kader van de dag van transformatie opnieuw hieronder delen uit dit artikel.
Niet de politiek, maar zelfinzicht kan het klimaat, dieren en planten redden
Onheilspellende krantenkoppen rollen over elkaar en over ons heen sinds op 6 mei een rapport verscheen over de staat van de biodiversiteit. De algemene teneur: één miljoen dieren en planten is met uitsterven bedreigd. We moeten volgens Mischa Verheijden stoppen met angst zaaien en focussen op waar het echt om gaat: een bewustzijnsrevolutie. Pas op, die onheilspellende krantenkoppen liegen niet. Ze zijn een directe vertaling van het persbericht dat het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten (IPBES) heeft vrijgegeven. Misschien is het een bewuste keuze van het IPBES om met angstaanjagende feiten media-aandacht voor het rapport te krijgen. Maar of ze daarmee ook het gewenste effect sorteert is nog maar de vraag. Angst is immers een slechte raadgever. En bangmakerij helpt niet voor wat er echt nodig is: bewustwording en gedragsverandering.
Sinds het industriële tijdperk hebben we ons boven de natuur verheven. Waar we ons in de eerste plaats van bewust moeten worden, is dat we vervreemd zijn van de natuur. Sinds het industriële tijdperk hebben we ons boven de natuur verheven. De huidige berichtgeving over het IPBES-rapport onderstreept dat: de nadruk ligt op het feit dat één miljoen planten en dieren met uitsterven wordt bedreigd. Je voelt aan alles dat we dat erg vinden, maar het is hun probleem: zij hebben verloren, wij hebben gewonnen. Maar voor hoelang nog? We zijn veel afhankelijker van de natuur dan we denken. Net als met de opwarming van de aarde lijken we maar niet te beseffen dat we met de teloorgang van de biodiversiteit de wortels onder ons bestaan vandaan halen. “De mensheid is afhankelijk van biodiversiteit en het verlies ervan heeft economische, sociale, morele en ethische gevolgen”, zei IPBES-voorzitter Robert Watson vorige week in Parijs. En niet alleen dat, in elk aspect van ons leven zit een biodiversiteitscomponent: van voeding en huisvesting tot drinkwater en medicatie. We zijn veel afhankelijker van de natuur dan we denken.
Het is dus belangrijk ons bewust te worden van het feit dat alles en iedereen met elkaar is verbonden. Alleen zijn we dat vergeten, omdat in onze eigen natuur en cultuur denken een hoger aanzien heeft gekregen dan voelen. Daarnaast zorgt verbonden zijn ook voor afhankelijkheid, terwijl we juist op onszelf willen staan en zelf keuzes maken. In een persoonlijk en met meer emotie geladen opiniestuk in The Guardian houdt IPBES-voorzitter Robert Watson ons een spiegel voor: “We zijn er allemaal vanuit gegaan dat de natuur er altijd zal zijn: voor ons en voor onze kinderen. Onze grenzeloze consumptie, kortzichtige afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en ons onduurzame gebruik van de natuur vormen nu echter een serieuze bedreiging voor onze toekomst."
De spiegel die het verlies aan biodiversiteit en klimaatverandering ons voorhoudt, gaat over duurzaamheid: het uithoudingsvermogen van systemen als onze aarde en de economie. Maar ook ons eigen uithoudingsvermogen. Net als steeds meer mensen kampen ook planten, dieren en onze planeet met een burn-out. Wat het IPBES-rapport ons dus eigenlijk vertelt is dat de duurzaamheid, het uithoudingsvermogen van al die in crisis verkerende systemen inclusief dat van onszelf, de grenzen bereikt heeft en hier en daar zelfs al overschreden. En terwijl alles zegt dat we dat (eigenlijk) niet meer (moeten) willen, gaan we toch door. Alsof er niets aan de hand is. Maar het hier en nu is met een bedoeling tot stand gekomen, het wil ons iets vertellen. De vraag is: wat wil je horen en wat doe je ermee? Klinkt dat je wat soft in de oren? Dat is het ook!
We focussen voor de ontwikkeling van onze wereld teveel op de hardware, de buitenkant: technologie, economie, wet- en regelgeving. En te weinig op de software, de binnenkant: hoe we denken, kijken en voelen. In een interview vertelde innovatiebioloog Leen Gorissen me het zo: “Ik heb heel lang gedacht dat we beleid en technologieën nodig hadden. Maar hoe meer ik me verdiep in duurzaamheid en hoe de natuur werkt, hoe meer ik tot de conclusie kom dat de theorie de impact van wat je persoonlijk kunt doen heel fel onderschat. Heel veel mensen denken dat de toekomst iets is dat hen overkomt, maar wij zijn de toekomst. Jij bent de toekomst, je maakt ze hier en nu en met jouw beslissingen bepaal je ook mee de toekomst van de andere generaties. Echt. Als je denkt dat de politiek, de overheid of het bedrijfsleven het klimaat gaat redden, vergeet het. Wij, elke persoon zelf is de oplossing. Het is zo simpel en eenvoudig als dat".
Als we onze in crisis verkerende (eco)systemen echt willen laten evolueren, moeten we dus eerst onze rol in die systemen gaan zien en onszelf ontwikkelen. Het is een shift. Stilstaan en met andere ogen zien. Het gaat over zelfinzicht. Over onszelf leren begrijpen. Over eerlijk kijken naar onszelf. Het is een bewustzijnsrevolutie: als we veranderen hoe we denken, kijken en voelen, veranderen we de wereld.
Word jij soms moedeloos als je de berichtgeving over klimaatverandering en milieuvervuiling hoort? Toch kan je zelf ook je steentje bijdragen, en dat heeft meer effect dan je zou denken!
Kom je meedoen op 8 september?
(Mischa Verheijden is web-copywriter. Als journalist maakt hij tweewekelijks een nieuwsbrief over het unieke tijdgewricht waar we momenteel in leven.)